Tα προγράμματα νεών τεχνολογιών και η εφαρμογή τους στους εφήβους

Έχουμε αναλογιστεί τι θα συνέβαινε στη ζωή μας εάν δεν υπήρχαν οι νέες τεχνολογίες; Θα ήταν ευκολότερη ή δυσκολότερη η καθημερινότητά μας; Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι νέες τεχνολογίες μπήκαν για τα καλά στην καθημερινότητά μας και άλλοτε την εξυπηρετούν και άλλοτε την αλλοιώνουν λόγω της αλόγιστης χρήσης και της υπερβολικής εξάρτησης (κάτι σαν τα ναρκωτικά). Για την απαγκίστρωση από τον εθισμό στις τεχνολογίες, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η ορθή τους χρήση. Η ορθή χρήση των νέων τεχνολογιών πρέπει να ξεκινάει από την ορθή εκπαίδευση.

Ας δούμε πως ορίζει ο καθηγητής κ. Μπαμπινιώτης τις νέες τεχνολογίες. Οι νέες τεχνολογίες είναι σύγχρονα τεχνολογικά μέσα που έχουν σκοπό να εξυπηρετούν τον άνθρωπο.

Στις νέες τεχνολογίες εντάσσεται κυρίως η πληροφορική, η οποία με το τεράστιο πλήθος των σύγχρονων εφαρμογών, έχει σχεδόν ταυτισθεί με ό,τι χαρακτηρίζεται ως ανάπτυξη. Κάθε χώρα που προσβλέπει στην ανάπτυξη (οικονομική, τεχνολογική κ.λπ.) έχει κυριολεκτικά «γαντζωθεί» από τις νέες τεχνολογίες: τις έχει εισαγάγει στην Εκπαίδευση, ενισχύει την έρευνά τους, χρηματοδοτεί τις εφαρμογές τους, προωθεί με κάθε τρόπο ό,τι έχει σχέση μ’ αυτές, ιδιαίτερα με την τεχνολογία των Η/Υ. Εκείνο που δεν έχουμε ίσως βαθύτερα συνειδητοποιήσει, ιδίως στην Ελλάδα, είναι η σπουδαιότητα των νέων τεχνολογιών για μια ποιοτική παιδεία που αποτελεί και την προϋπόθεση για κάθε μορφής ανάπτυξη μιας χώρας. (Μπαμπινιώτης, 2000)

Οι νέες τεχνολογίες συμβάλλουν καθοριστικά στην παιδεία; Με μία ιστορική αναδρομή, διαπιστώνεται ότι στις αρχές του 21^ου αιώνα υποστηρίζεται ότι χωρίς τις νέες τεχνολογίες, χωρίς την πληροφορική και τις ποικίλες εφαρμογές της στην κοινωνία των πληροφοριών, στην κοινωνία δεν μπορεί να νοηθεί ανάπτυξη της παιδείας. Ήδη έχουν αρχίσει να εισάγονται σταδιακά, με αργούς ακόμη ρυθμούς και μεγάλη καθυστέρηση, οι νέες τεχνολογίες στην ελληνική Εκπαίδευση. Ωστόσο ένα είναι σίγουρο ότι η παιδεία χωρίς τις νέες τεχνολογίες θα είναι κάτι το αδιανόητο για τα αμέσως επόμενα χρόνια ­ και στην Ελλάδα. (Μπαμπινιώτης, 2000)

Βέβαια, έχει αποδειχθεί ότι οι νέες τεχνολογίες δεν επιφέρουν μόνον θετικά αποτελέσματα αλλά και αρνητικά, λόγω της αλόγιστης χρήσης τους, λόγω της άγνοιας, λόγω της υπερβολικής εξάρτησης….

Επιστημονικές μελέτες έχουν ήδη δείξει πως η τεχνολογία κρύβει όντως κινδύνους για τα παιδιά,  μεταξύ των οποίων είναι η παχυσαρκία, η μείωση των σχολικών επιδόσεων, οι διαταραχές ύπνου, η απομόνωση, ο κυβερνοεκφοβισμός και ο εθισμός. (Δεληγιάννης, 2014)

Ενδεικτικά οι δυσκολίες που μπορούν να προκύψουν σχετικά με τη χρήση των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση, μπορεί να είναι οι εξής:

(α) «Με την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών αλλάζει άρδην και ο ρόλος του εκπαιδευτικού. Ο δάσκαλος πρέπει να έχει ως πρόσθετο ρόλο να επιλέξει τα κατάλληλα προγράμματα, να οργανώσει τη χρήση τους μέσα και έξω από την τάξη. Για να είναι όμως ο εκπαιδευτικός έτοιμος για το νέο ρόλο του, χρειάζεται να συμπληρωθεί ο τρόπος κατάρτισής/επιμόρφωσής του μέσω των σωστών προγραμμάτων.

(β) Η σωστή διδασκαλία των νέων τεχνολογιών προϋποθέτει την ύπαρξη αξιόλογων και αξιόπιστων, ποιοτικών, έγκυρων επιστημονικώς και κατάλληλων παιδαγωγικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων κατασκευασμένα από ειδικούς και όχι βιαστικά και με αντικειμενικό σκοπό άλλο, διαφορετικό από εκείνο της μάθησης.

Από την άλλη πλευρά, η τεχνολογία, τα κάθε λογής γκάτζετ και το ίντερνετ προσφέρουν στα παιδιά δυνατότητες βελτίωσης και εκπαίδευσης που δεν είχε καμία γενιά έως τώρα. Αρκεί να μάθουν τα παιδιά από νωρίς ότι τα τεχνολογικά μέσα που τους προσφέρονται είναι μέσα διασκέδασης (γιατί σαν τέτοια τα γνωρίζουν δυστυχώς…) αλλά είναι και εργαλεία για την εκπαίδευση και μελλοντικά για τη δουλειά τους.

Ενδεικτικά, έρευνα του Πανεπιστημίου του Δυτικού Ιλινόις έδειξε πως τα e-mail μπορούν να εξελίξουν τον γραπτό λόγο, ενώ μελέτη του Πανεπιστημίου της Νεμπράσκα συμπέρανε πως υπηρεσίες σαν το Skype και το Messaging ενισχύουν τις επικοινωνιακές δεξιότητες. Σύμφωνα λοιπόν, με την Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία, βασική προϋπόθεση για οφέλη σαν τα παραπάνω είναι η «λογική χρήση», μαζί με τη σωστή εκπαίδευση και τη καθοδήγηση των γονιών. Κάτι που σημαίνει πως ο χρόνος που περνούν τα παιδιά 3-18 ετών μπροστά από μια οθόνη (μαζί με την τηλεόραση) δεν πρέπει να ξεπερνά τις δύο ώρες ημερησίως. Αντίθετα, για τις μικρότερες ηλικίες, η Εταιρεία συστήνει καμία επαφή με την τεχνολογία. (Δεληγιάννης, 2014).

Μπορούμε να συμπεράνουμε μέσα από την εμπειρία ότι οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να συμβάλλουν στην ορθή καθοδήγηση των παιδιών σχετικά με τη χρήση των νέων τεχνολογιών.

Θα πρέπει λοιπόν τα παιδιά να αντιληφθούν και να ακολουθούν τον θετικό ρόλο των τεχνολογιών, όπως τη διδασκαλία, η ψυχαγωγία και η ενημέρωση, η οποία πολλές φορές μπορεί να μην είναι έγκυρη. Θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι δεν είναι ο κόσμος των τεχνολογιών ο μόνος και ο ιδανικός κόσμος, στον οποίο μπορεί να καταφύγει κανείς. Υπάρχει ακόμη καλύτερος κόσμος, εκείνος της φύσης, της ανθρώπινης επικοινωνίας εκ του σύνεγγυς, της φιλίας, του παιχνιδιού με δραστηριότητες. Εάν τα παιδιά καθοδηγηθούν από τους γονείς και εκπαιδευτικούς προς αυτή την κατεύθυνση, τότε θα κάνουν  ορθότερη χρήση των νέων τεχνολογιών. Άλλωστε, τα πάντα χρειάζονται με μέτρο!

Ας αναλογιστούμε τι είχαν οι μαθητές τη δεκαετία του 90′ και τι έχουν σήμερα στην σχολική τους τσάντα. Ας αναρωτηθούμε ποιος μαθητής δεν έχει κινητό και πρόσβαση στο διαδίκτυο μέσω αυτού; Πόσα όμως από αυτά ξέρουν τους κανόνες ασφαλούς χρήσης του διαδικτύου; Σοβαρό επίσης πρόβλημα παρατηρείται στον τρόπο επιμόρφωσης και ενεργοποίησης των εκπαιδευτικών των νέων τεχνολογιών (και όχι μόνο…) κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας τους. Απαιτούνται, κατά συνέπεια, αλλαγές στην κουλτούρα της διδασκαλίας, αλλά και στην κουλτούρα των σχολείων κάθε. (Υφαντή, 2003)

Η χρήση των νέων τεχνολογιών λοιπόν, έχει θετικές και αρνητικές επιπτώσεις στους εφήβους και στην εκπαίδευση.  Ειδικότερα, στην εκπαίδευση όταν εφαρμοσθούν τα σωστά προγράμματα, από τους σωστά επιμορφωμένους εκπαιδευτικούς και με τη χρήση κατάλληλων προγραμμάτων, τα θετικά θα είναι κυρίως τα εξής:

• Δυνατότητα αναζήτησης ποικίλων και μεγάλης κλίμακας πληροφοριών μέσα από την πρόσβαση σε διάφορες Τράπεζες Δεδομένων. Το να μπορεί να μπει κανείς σε μεγάλες βιβλιοθήκες, ξένες αλλά και ελληνικές πλέον, και να αντλήσει τις πληροφορίες που χρειάζεται, να μελετήσει άρθρα σε περιοδικά.
• Χρησιμοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων με την τεχνολογία των πολυμέσων (συνδυασμός κειμένου – εικόνας – ήχου). Η τεχνολογία αυτή δίνει τη μοναδική δυνατότητα στον μαθητή να προσεγγίσει και να επεξεργασθεί σύνθετες πληροφορίες με ποικίλους συνδυασμούς και δυνατότητες.

Με αυτή την τεχνολογία τα μαθήματα της τυπικής ή της άτυπης εκπαίδευσης μπορούν να διδαχθούν με νέους ελκυστικούς, ανανεωμένους και ουσιαστικούς τρόπους και αναδεικνύουν στη συνείδηση του μαθητή και επιτρέπουν μια άμεση προσωπική συνεργασία του (διαδραστική λειτουργία) με το πρόγραμμα και όχι μια απλή παθητική προσέγγιση. Τα παιδιά συγχρόνως λαμβάνουν πληροφορίες για τη λογοτεχνία, τις επιστήμες, τις τέχνες, την παράδοση, τη θρησκεία, τη γλώσσα ενός λαού με εικόνα, με ήχο και φυσικά με κείμενο.

Πηγές:

• Δεληγιάννης, Κ. (20-9-2014) Μόνο η λογική χρήση νέων τεχνολογιών ωφελεί τα παιδιά, Η Καθημερινή, Games, διαθέσιμο (online) στο: http://www.kathimerini.gr/784680/article/texnologia/games/mono-h-logikh-xrhsh-newn-texnologiwn-wfelei-ta-paidia
• Μπαμπινιώτης, Γ. (3-12- 2000) Νέες τεχνολογίες και ποιοτική παιδεία, Το βήμα, γνώμες, διαθέσιμο (online) στο: http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=128521
• Υφαντή, Α. (2003) «Πολιτικές αποκέντρωσης στο σύγχρονο αναλυτικό πρόγραμμα και οι επιρροές της παγκοσμιοποίησης», στο 5^ο Ετήσιο Συνέδριο της Μονάδας Μεθοδολογίας και Προγραμμάτων Εκπαίδευσης, Ο Εκπαιδευτικός και το Αναλυτικό Πρόγραμμα, Πάτρα, 9-10 Μαΐου 2003
• Δημουλά, Π. Απόφοιτη της Φιλοσοφικής Σχολής ΑΠΘ με μεταπτυχιακές σπουδές στο τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής http://www.maxmag.gr/politismos/ekpaideusi/ekpedefsi-ke-nees-technologies/